SOALAN:
ustaz.. boleh terangkan kepada sy cara istikharah yg terbaik, sy tahu ada bnyk buku yg boleh dirujuk..dulu sy selalu solat istikharah tapi sy tidak pernah mendapat petunjuk dan hati sy tidak merasai ketenangan n tidak ada keyakinan dalam membuat keputusan..mugkin sbb sy bnyk buat dosa atau solat dalam keadaan tidak khusyu' disbbkan penat dll..entahlah..
betulkah ada cara istikharah tulis nama2 atau kertas kosong n pilih selepas solat, kalau pilih nama yg sama tiga kali maka itulah jawapannya
JAWAPAN SAYA :
Assalamualaikum wbt: mUDAH mudahan saudari mendapat rah mat Allah sentiasa.
Penyakit besar yang melanda anak-anak muda zaman sekarang ialah beribadah tanpa ilmu. Mereka melaksanakan Solat Istikharah berdasarkan saranan kawan2 yang juga melakukannya atas saranan kawan2 yang lain. Berapa ramaikah yang membuka kitab Fiqh atau belajar mengenai Solat itu dan ibadah yang lain melalui para ustaz dan alim ulama’?
Bab istikhorah ini, sy dengar mcm2 hal, bahkan pelik2 amalan2 yg dilakukan seperti menulis nama atas kertass kosong dan kemudian pilih, seolah2 macam main kutu,,,Mengira huruf tertentu di dalam Surah, menyelak secara rawak mushaf dan mencari petunjuk di muka surat yang terbuka, juga paling banyak meniti di minda ialah menanti mimpi yang menjawab permintaan. Ini semua salah faham tentang petunujuk istikorah.
Ia mengingatkan saya kepada pandangan Sheikh Saleem bin Eid al-Hilali di dalam kitab Bahjah al-Nadzireen syarah kepada Riyadhussolihin ( Imam Nawawi). Katanya
“Ada sesetengah orang berpendapat, “sesudah mengerjakan solat serta Doa Istikharah, akan muncullah nanti petunjuk dalam mimpinya, maka dia akan memilih sebagaimana yang ditunjukkan oleh mimpinya itu” Justeru ada sesetengah orang berwudhu’ dan kemudian melakukan Solat serta Doa Istikharah dan terus tidur (dengan meletakkan harapan petunjuk datang melalui mimpi), malah ada juga mereka yang sengaja memakai pakaian berwarna putih kerana mengharapkan mimpi yang baik. Semua ini hakikatnya adalah prasangka manusia yang tidak berasas”
Apa itu maqasid sebenar solat istikorah, iaitu meminta pertolongan dari Allah
tiada kaifiyat (cara @ kaedah) yg tertentu mengenai tatacara solat istikhorah... Nabi saw tak pernah mengajar secara khusus tentang bagaimana melakukan solat istikhorah, cuma ulama2 silam yg mengqiaskkan caranya berdasarkan solat2 sunat nabi yg lain spt solat hajat dan sebagainya... tetapi yg lebih hampir kepada sunnah nabi saw adalah seperti berikut : seperti maklum, sy rasa saudari telah merujuk banyak buku tentang solat istikhorah, dan disini saya hanya ingin menerangkan secara ringkas shj : Pada rakaat pertama baca al fatihah dan diikuti dgn surah al kaafirun.. dan pada rakaat kedua pula, baca al fatihah dan diikuti dgn surah al ikhlas... bacalah seberapa banyak yg dikehendaki spt al kafirun 3x,5x, 7x dan seterusnya. begitu juga dgn surah al ikhlas... perkara penting yg saya nak tekankan disini adalah adab2 sebelum melakukan solat istikorah iaitu:
al Imam Nawawi rahimahullah ada menjelaskan dlm kitabnya al majmuk serta sedikit dlm kitab al azkar, Antara syarat utama sebelum solat istikharah ialah minda kita hendaklah benar-benar bebas tanpa sebarang kecenderungan pendapat peribadi. Jika kita telah ada keputusan dan kecenderungan hati, lebih baik kita jangan berdiri melakukan solat istikharah. Maksudnya janganlah kita mengutamakan sesuatu yang sudah berat dalam jiwa kita sebelum solat. Solat hendaklah dilakukan dengan khusu', memilih waktu yang tenang dan sunyi, serta membaca do'a yang makthur yang diajar oleh Nabi saw dalam hadis Jabir dari riwayat Bukhari.
“Hadith yang dikeluarkan oleh al-Bukhari di dalam Sahihnya dengan sanadnya daripada Jabir ra, beliau berkata:
Daripada Nabi saw Baginda bersabda:
Apabila sesiapa daripada kalangan kamu diberatkan oleh sesuatu maka hendaklah dia Rukuk dengan dua Rukuk (mengerjakan Solat dua rakaat) yang selain daripada Solat yang Fardhu (yakni mengerjakan Solat dua Rakaat dengan niat Istikharah).
Kemudian hendaklah dia berdoa: Ya Allah, aku beristikharahkan Engkau dengan ilmu-Mu dan aku juga memohon ketetapan dengan ketetapan yang bersandarkan kurniaan-Mu yang Maha Agung. Engkaulah yang Maha Menetapkan sedangkan aku tidak mampu untuk menetapkan. Engkau Maha Mengetahui dan aku pula tidak mengetahui. Engkaulah yang Maha Mengetahui akan perkara-perkara yang tersembunyi. Ya Allah, jika pada ilmu-Mu sesungguhnya urusan ini – harus disebut hajat tersebut atau cukup sekadar meniatkannya kerana Allah Maha Mengetahui akan hajat itu – adalah baik untukku pada agama, kehidupan dan kesudahan urusanku (kini dan datang), maka tetapkanlah ia untukku dan mudahkanlah ia bagiku. Kemudian berkatilah bagiku di dalam pilihan ini. Dan andaikata pada ilmu-Mu sesungguhnya hal ini adalah buruk bagiku pada agama, kehidupan dan kesudahan urusanku (kini dan akan datang), maka hindarkanlah ia daripadaku dan hindarkanlah aku daripadanya. Tetapkanlah bagiku kebaikan dan jadikanlah aku redha dengannya.
Setelah beristikharah, namun hati masih berada di dalam ketidak pastian, harus baginya untuk mengulangi Solat dan Doa Istikharah itu hingga beroleh ketetapan hati dalam membuat keputusan. Di samping itu juga, dia dianjurkan beristisyarah, yakni meminta pendapat individu-individu yang dipercayai integriti dan kemahirannya dalam urusan tersebut, agar keputusan boleh dibuat.
Tanda2 atau petunjuk:
Al Imam An Nawawi rahimahullah menyebut lagi petunjuk itu mungkin datang dalam bentuk ketenangan, kecenderungan, ilham, mimpi dsbnyanya.
Ia merupakan suatu dorongan atau kecenderungan atau kemahuan yg kuat kepada seseorang dalam bentuk meneruskan atau meninggalkan atau pilihan A atau B.
Prof Mutawalli Sya'rawi rh (Anta tasal wa Islam Yujib) berpendapat Solat istikharah dan mimpi tiada kaitan kerana mimpi adalah mainan tidur yg dipengaruhi oleh banyak faktur. Alamat istikharah datang dalam bentuk kemantapan hati spt yg dijelaskan oleh Al Imam An Nawawi di atas.
Namun ada juga dikalangan kita yg solat istikorah utk meyakinkan diri sendiri shj bukannya bulat2 meminta kpd Allah,Tambahan pula dalam keadaan jiwa anak muda yang selalu lemah untuk menolak kehendak diri dan sering terdorong mengikut kemahuan. Jiwanya tidak bulat meminta kepada Allah, sebaliknya bermain helah untuk mengharapkan Allah menyokong kecenderungan dirinya sendiri.
apa yg sy nak tekankan disisni supaya Berhentilah mencari mimpi dan Berhentilah menunggu petanda zahir...
Beristikharah bermaksud memanggil kebersamaan Allah dalam keputusan yang kita buat. Kita yang membuat keputusan itu, dengan keyakinan hasil Istikharah, bahawa keputusan yang kita buat itu adalah dengan kebersamaan Allah. Jika di kemudian hari, pada pilihan yang dibuat itu, datang perkara yg tak diingini yang menguji kehidupan, kita tidak akan berfikiran negatif malah berusaha untuk mencari sisi-sisi positif pada apa yang berlaku kerana keputusan yang dibuat dahulu itu adalah dengan kelengkapan Syariatullah (Istikharah) serta Sunnatullah (Istisyarah – Ikhtiar Usaha).
Pertimbangkanlah… seandainya pilihan yang disangkakan petunjuk daripada Allah itu mencetuskan mudarat, permusuhan, meninggalkan yang afdhal dan mengambil yang mafdhul… berhati-hatilah ,kearana Ia mungkin mainan Syaitan.
Apa pun bg saya, sy sarankan ikut kekuatan hati, mana yg lebih cenderung @ condong, kerana Allah akan mendatangkan sesuatu melalui hati bukannya fizikal kerana petanda fizikal biasanya berlaku pada Nabi2 dan Rasul2 shj..
Al Imam An Nawawi rahimahullah menyebut lagi petunjuk itu mungkin datang dalam bentuk ketenangan, kecenderungan, ilham, mimpi (adakalanya betul & adakalanya mainan syaitan) dsbnyanya.
Ia merupakan suatu dorongan atau kecenderungan atau kemahuan yg kuat kepada seseorang dalam bentuk meneruskan atau meninggalkan atau pilihan A atau B.
Prof Mutawalli Sya'rawi rh (Anta tasal wa Islam Yujib) berpendapat Solat istikharah dan mimpi tiada kaitan kerana mimpi adalah mainan tidur yg dipengaruhi oleh banyak faktur. Alamat istikharah datang dalam bentuk kemantapan hati spt yg dijelaskan oleh Al Imam An Nawawi di atas.
sekian wassalam.
HIASILAH WAJAH HATI SUPAYA MENJADI HATI YANG JERNIH LAGI BERCAHAYA. HATI YANG BERCAHAYA ADALAH HATI BURUAN PARA ARIFBILLAH DAN DIMILIKI OLEH PARA WALIYULLAH.
Isnin, 8 Ogos 2011
Memahami Petunjuk Solat istikhorah
Sabtu, 6 Ogos 2011
DAGU - AURAT ATAU TIDAK?
SOALAN:
baru - baru ini ada org bertanya kpd saya yg berbunyi begini :
1) ustaz..sekarang ni sy lihat ramai remaja perempuan yg bersolat telekungnya menampakkan dagu, aurat wanita dalam solat n diluar solat sama, so adakah telah sempurna auratnya jika telekung yg dipakai nampak dagu?
JAWAPAN SAYA :
baru - baru ini ada org bertanya kpd saya yg berbunyi begini :
1) ustaz..sekarang ni sy lihat ramai remaja perempuan yg bersolat telekungnya menampakkan dagu, aurat wanita dalam solat n diluar solat sama, so adakah telah sempurna auratnya jika telekung yg dipakai nampak dagu?
JAWAPAN SAYA :
Apa yg saudari tanya ini adalah perkara yg telah menjadi khilaf dikalangan Ulama dan sehingga ke hari ini masih belum ada kata muktamad yg khusus di kalangan Ulama… Secara umumnya, dlm hal ini ada 2 jawapan:
Seperti yg kita semua maklum, Aurat seorang perempuan adalah keseluruhan tubuh badan kecuali muka dan tapak tangan. Para ulama bersepakat bahawa, Aurat perempuan ketika berada di luar adalah sama seperti ketika berada di dalam solat. Tapi permasalahannya adalah dlm soal mendefinisikan maksud muka.. Disini sy mahu bahaskan secara adil, dan tak mahu menyembunyikan.Apakah yg dimaksudkan dgn muka, dibawah sy nyatakan terdapat 2 ijtihad (pendapat)…
(i) Sebahagian ulama berpendapat Dagu termasuk dari bahagian Muka – maka dagu dikatakan bukan aurat
(ii) Sebahagian ulama lagi berpendapat, Dagu termasuk dari bahagian dalam (leher) – maka dagu dikatakan adlh aurat,,
Seperti yg kita semua maklum, Aurat seorang perempuan adalah keseluruhan tubuh badan kecuali muka dan tapak tangan. Para ulama bersepakat bahawa, Aurat perempuan ketika berada di luar adalah sama seperti ketika berada di dalam solat.
Bagi saya, , pendapat ulama yg mengatakan dagu bukan aurat lebih rajih, lebih kuat berbanding pendapat yg satu lagi ( dagu adalah aurat).
Seperti yg kita semua maklum, Aurat seorang perempuan adalah keseluruhan tubuh badan kecuali muka dan tapak tangan. Para ulama bersepakat bahawa, Aurat perempuan ketika berada di luar adalah sama seperti ketika berada di dalam solat. Tapi permasalahannya adalah dlm soal mendefinisikan maksud muka.. Disini sy mahu bahaskan secara adil, dan tak mahu menyembunyikan.Apakah yg dimaksudkan dgn muka, dibawah sy nyatakan terdapat 2 ijtihad (pendapat)…
(i) Sebahagian ulama berpendapat Dagu termasuk dari bahagian Muka – maka dagu dikatakan bukan aurat
(ii) Sebahagian ulama lagi berpendapat, Dagu termasuk dari bahagian dalam (leher) – maka dagu dikatakan adlh aurat,,
Seperti yg kita semua maklum, Aurat seorang perempuan adalah keseluruhan tubuh badan kecuali muka dan tapak tangan. Para ulama bersepakat bahawa, Aurat perempuan ketika berada di luar adalah sama seperti ketika berada di dalam solat.
Bagi saya, , pendapat ulama yg mengatakan dagu bukan aurat lebih rajih, lebih kuat berbanding pendapat yg satu lagi ( dagu adalah aurat).
Jika ditanya kpd saya, saya lebih menyokong pendapat Ulama yg mengatakan dagu adlh bukan aurat… Ini kerana sy telah merujuk kpd pandangan ulama yg pada sy, pendapatnya lebih kuat seperti al imam as syafie , al imam ibnu hajar al as qalani, imam Ar-Ramli, Al Imam As sayuti, imam An- Nawawi dan ramai lagi yg bersependapat dgn mereka.. Namun ada sebahagian kecil ulama yg menyelisihi ulama2 di atas.. kita tak boleh salahkan mana2 ulama, itu pendapat mereka, itu ijtihad mereka, itu bidang ilmu mereka… Tapi adalah tidak salah bg kita memilih pendapat mana yg harus dipakai… seperti yg kata tadi, jika ditanya kpd saya, sy akn memilih pendapat “ dagu bukan aurat”
Muka dari segi bahasa Arab ialah: daripada hujung dahi sehingga kepada dagu. ataupun dengan kata lain: yg dapat dilihat ketika berhadapan antara satu sama lain. maka tidak syak, dagu juga dilihat apabila kita berhadapan antara satu sama lain.
Sahabat nabi yg mashur seperti,Ibn Umar ra juga menyebut: “Bahagian atas daripada dagu, termasuk dalam anggota kepala”. Boleh saudari rujuk dlm kitab Al Muwatta Imam Malik 3/473 dan disokong oleh Al Imam An Nawawi rahimahullah dalam Kitab Majmuk 7/268.
Maknanya apa yg boleh kita fhm kat sini adalah: dagu itu sendiri adalah sebahagian daripada muka. Jadi tak timbullah masalah dagu itu adalah aurat kerana dagu adlh komponen yg melengkapkan sbg maksud “muka”.
Bole jugak rujuk kitab Al Umm : Al Imam As syafie rahimahullah dalam kitab hebatnya iaitu al-Umm. Beliau juga bersependapat dan mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Secara jelasnya, apa yg nak sy katakan disini, adlh bhw Sepakat para ulama mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Muka dari segi bahasa Arab ialah: daripada hujung dahi sehingga kepada dagu. ataupun dengan kata lain: yg dapat dilihat ketika berhadapan antara satu sama lain. maka tidak syak, dagu juga dilihat apabila kita berhadapan antara satu sama lain.
Sahabat nabi yg mashur seperti,Ibn Umar ra juga menyebut: “Bahagian atas daripada dagu, termasuk dalam anggota kepala”. Boleh saudari rujuk dlm kitab Al Muwatta Imam Malik 3/473 dan disokong oleh Al Imam An Nawawi rahimahullah dalam Kitab Majmuk 7/268.
Maknanya apa yg boleh kita fhm kat sini adalah: dagu itu sendiri adalah sebahagian daripada muka. Jadi tak timbullah masalah dagu itu adalah aurat kerana dagu adlh komponen yg melengkapkan sbg maksud “muka”.
Bole jugak rujuk kitab Al Umm : Al Imam As syafie rahimahullah dalam kitab hebatnya iaitu al-Umm. Beliau juga bersependapat dan mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Secara jelasnya, apa yg nak sy katakan disini, adlh bhw Sepakat para ulama mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Bole jugak rujuk kitab Al Umm : Al Imam As syafie rahimahullah dalam kitab hebatnya iaitu al-Umm. Beliau juga bersependapat dan mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Secara jelasnya, apa yg nak sy katakan disini, adlh bhw Sepakat para ulama mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Juga sy nak sebutkan disini, turut dinyatakan Dalam kitab syarah sahih bukhari (fathul bari) , telah dijelaskan oleh Al hafiz Al Imam Ibnu Hajar al Asqalani yg dikatakan (dimaksudkan) dengan sempadan kawasan muka adalah sampai kebawah dagu itu. Maka dagu juga dikatakan adalah sebahagian kawasan muka. Oleh itu kain tudung berada di bawah dagu masih dibolehkan. (Fathul Bari: 11/ 312). Dengan ini, memakai tudung di bahagian bawah dagu, sah solatnya kerana pemakaianya masih menepati kaedah dlm menutup aurat.
Suka juga sy petik dari seorang ulama kontemporari (ulama semasa) , Syeikh Dr Wahbah Az-Zuhaili bhw beliau mendefinisikan daerah muka; panjangnya gigi rambut (anak rambut) biasa hingga ke bahagian akhir dagu. Atau dgn kata lainnya antara permulaan dahi sehingga ke bahagian bawah dagu. Hal dagu pula ialah tempat tumbuhnya rambut yang terletak di atas tulang rahang sebelah bawah. Dua tulang rahang ialah dua tulang yang menjadi tempat tumbuh nya gigi bawah seseorang. Lebarnya di antara 2 anak telinga.
Secara mudah nak faham, saudari tengok pada wajah lelaki, setakat mana janggut lelaki dibhg bawah dagunya , maka disitulah sempadan antara muka dgn leher… sy rasa tak semua bahgaian bawah dagu janggut sampai, dlm ¾ bahagaian bawah dagu shj… maka disitulah yg katakan sempadan muka dgn leher yg dikatakan ulama..
Secara jelasnya, apa yg nak sy katakan disini, adlh bhw Sepakat para ulama mengatakan bahawa dagu adalah sebahagian daripada muka.
Juga sy nak sebutkan disini, turut dinyatakan Dalam kitab syarah sahih bukhari (fathul bari) , telah dijelaskan oleh Al hafiz Al Imam Ibnu Hajar al Asqalani yg dikatakan (dimaksudkan) dengan sempadan kawasan muka adalah sampai kebawah dagu itu. Maka dagu juga dikatakan adalah sebahagian kawasan muka. Oleh itu kain tudung berada di bawah dagu masih dibolehkan. (Fathul Bari: 11/ 312). Dengan ini, memakai tudung di bahagian bawah dagu, sah solatnya kerana pemakaianya masih menepati kaedah dlm menutup aurat.
Suka juga sy petik dari seorang ulama kontemporari (ulama semasa) , Syeikh Dr Wahbah Az-Zuhaili bhw beliau mendefinisikan daerah muka; panjangnya gigi rambut (anak rambut) biasa hingga ke bahagian akhir dagu. Atau dgn kata lainnya antara permulaan dahi sehingga ke bahagian bawah dagu. Hal dagu pula ialah tempat tumbuhnya rambut yang terletak di atas tulang rahang sebelah bawah. Dua tulang rahang ialah dua tulang yang menjadi tempat tumbuh nya gigi bawah seseorang. Lebarnya di antara 2 anak telinga.
Secara mudah nak faham, saudari tengok pada wajah lelaki, setakat mana janggut lelaki dibhg bawah dagunya , maka disitulah sempadan antara muka dgn leher… sy rasa tak semua bahgaian bawah dagu janggut sampai, dlm ¾ bahagaian bawah dagu shj… maka disitulah yg katakan sempadan muka dgn leher yg dikatakan ulama..
KESIMPULAN YG SY BOLEH BUAT : INI PANDANGAN SAYA.
Sy ingin mengambil jalan tengah, ketika seseorang prmp dlm ibadat solat, pakailah telekung tu sehampir yg boleh menutup dagunya, kerana itu lebih beradab dan lebih menjaga dari tergelincir antara kedua2 hukum/pendapat ulama. Org kata , lebih selamat, lebih warak… akan tetapi jika ternampak bhg bawah dagu pun, masih sah solat…( ini perkara khilafiah) tak usah nak gaduh2… berlapang dada…
Ketika di luar solat, mana2 boleh, ikut kesesuaian saudari… kerana kalau nak diletakkan betul-betul di birai dagu, amatlah sukar dan susah bg wanita yg hendak menjalankan kerja @ aktiviti seharian spt bersukan, @ aktiviti yg lasak sedikit… Nanti asyik terjatuh ke mulut, jadi itu menyusahkan bg wanita… sedangkan dlm islam itu sendiri tidak menyusahkan umatnya selagi mana masih terpayung dgn syariat dan ijmak ulama…
Jika ditanya kpd saudari, maka saudari jawab la “ bhg bawah dagu bukannya aurat, tetapi lebih cantik, lebih wara’, lebih selamat jika boleh menutupi bhg bawah dagu.. Buatlah setakat yg mampu kalau boleh.
Bagi wanita yg solehah, yg mengutamakan wara’ dlm pemakaiannya, sebaiknya memakai tudung menutup dagunya (jika boleh), jika rasa tak selesa, boleh pakai sehingga bawah dagu, kerana itu masih terpayung dgn ijmak ulama.
Jadi tak hairanlah, jika ditanya kpd ustaz A, dia akan kata dagu adalah bukanlah aurat, DAN jika ditanya kpd ustaz B, dia akn kata dagu itu adlh aurat…Dan Jika di tanya kpd saya, sy akan mengatakan dagu itu bukan aurat,dan pada masa yg sama ,sy lebih suka memilih jalan tengah dan jalan wasatiah, yakni kesederhanaan disamping tidak membebankan ahli masyarakat… wallah hu a’lam
Sy ingin mengambil jalan tengah, ketika seseorang prmp dlm ibadat solat, pakailah telekung tu sehampir yg boleh menutup dagunya, kerana itu lebih beradab dan lebih menjaga dari tergelincir antara kedua2 hukum/pendapat ulama. Org kata , lebih selamat, lebih warak… akan tetapi jika ternampak bhg bawah dagu pun, masih sah solat…( ini perkara khilafiah) tak usah nak gaduh2… berlapang dada…
Ketika di luar solat, mana2 boleh, ikut kesesuaian saudari… kerana kalau nak diletakkan betul-betul di birai dagu, amatlah sukar dan susah bg wanita yg hendak menjalankan kerja @ aktiviti seharian spt bersukan, @ aktiviti yg lasak sedikit… Nanti asyik terjatuh ke mulut, jadi itu menyusahkan bg wanita… sedangkan dlm islam itu sendiri tidak menyusahkan umatnya selagi mana masih terpayung dgn syariat dan ijmak ulama…
Jika ditanya kpd saudari, maka saudari jawab la “ bhg bawah dagu bukannya aurat, tetapi lebih cantik, lebih wara’, lebih selamat jika boleh menutupi bhg bawah dagu.. Buatlah setakat yg mampu kalau boleh.
Bagi wanita yg solehah, yg mengutamakan wara’ dlm pemakaiannya, sebaiknya memakai tudung menutup dagunya (jika boleh), jika rasa tak selesa, boleh pakai sehingga bawah dagu, kerana itu masih terpayung dgn ijmak ulama.
Jadi tak hairanlah, jika ditanya kpd ustaz A, dia akan kata dagu adalah bukanlah aurat, DAN jika ditanya kpd ustaz B, dia akn kata dagu itu adlh aurat…Dan Jika di tanya kpd saya, sy akan mengatakan dagu itu bukan aurat,dan pada masa yg sama ,sy lebih suka memilih jalan tengah dan jalan wasatiah, yakni kesederhanaan disamping tidak membebankan ahli masyarakat… wallah hu a’lam
Langgan:
Catatan (Atom)